Swarm Theory ( Θεωρία Σμήνους)

Ξεκινάω τη συγγραφή αυτού του μπλογκ με μία πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία, τη "θεωρία του σμήνους".

Η θεωρία αυτή αναφέρεται στον τρόπο οργάνωσης κοινοτήτων στο ζωικό βασίλειο και στην εκπληκτική αποτελεσματικότητά τους. Ο κεντρικός κανόνας που ρυθμίζει τις λειτουργίες σε μία τέτοια κοινότητα, είναι ότι κανένας δε δίνει διαταγές και ότι όλοι είναι απόλυτα ίσοι. Υποστηρίζεται ότι τα έντομα που χρησιμοποιούν τέτοιες τεχνικές (μυρμήγκια, μέλισσες κτλ) έχουν χαμηλή νοημοσύνη ως αυτόνομες μονάδες, αλλά πολύ υψηλή νοημοσύνη ως ομάδα / σμήνος.

Για παράδειγμα, το αν, πότε και πόσα μυρμήγκια θα πάνε έξω από τη μυρμηγκοφωλιά το πρωί για να συλλέξουν τροφή, εξαρτάται από το πόσα μυρμήγκια ανιχνευτές έρθουν σε επαφή μαζί τους και με τί συχνότητα. Αν υπάρχει πολλή τροφή έξω, οι ανιχνευτές θα επιστρέφουν γρήγορα και με μεγάλη συχνότητα στη φωλιά (αφού δε θα δυσκολεύονται να εντοπίσουν την εν αφθονία τροφή), δίνοντας το μήνυμα σε περισσότερους συλλέκτες να δραστηριοποιηθούν. Αν λιγότεροι ανιχνευτές επιστρέφουν πιο σπάνια, λιγότεροι συλλέκτες θα ενεργοποιηθούν. Οι ανιχνευτές από τη μεριά τους, καθορίζουν τον αριθμό τους και την ώρα εξόδου τους, από τη νυχτερινή περίπολο που μεταδίδει μηνύματα σχετικά με την ασφάλεια εκτός φωλιάς. Η επικοινωνία γίνεται πάντα με την επαφή των μεταξύ τους κεραιών και, συνήθως, ένα μυρμήγκι χρειάζεται έναν συγκεκριμένο αριθμό επαφών σε διαστήματα μικρότερα των 10 λεπτών μεταξύ τους ώστε να δραστηριοποιηθεί.

Πρόκειται, λοιπόν, για συστήματα οργάνωσης κοινοτήτων που διέπονται από ελάχιστους βασικούς κανόνες οργάνωσης και ικανοποίησης στόχων, ενώ η λήψη αποφάσεων είναι πλήρως αποκεντρωτική. Τέτοιου είδους οργάνωση μπορεί να αυξήσει τη συνολική νοημοσύνη ενός οργανισμού και τον απαιτούμενο χρόνο ανταπόκρισης στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι ότι παρατηρούμε σήμερα κάποιες σύγχρονες πολυεθνικές εταιρίες να προσπαθούν να υιοθετήσουν παρόμοιες οργανωσιακές στρατηγικές, ρίχνοντας τα "τείχη" των γραφείων (W. L. Gore & Associates με πανομοιότυπα γραφεία για όλους χωρίς "προνομιούχους", νέος σχεδιασμός των κεντρικών της Intel κτλ) και εξισώνοντας όλα τα στελέχη τους (τουλάχιστον σε τυπικό επίπεδο και σε επίπεδο επικοινωνίας, όπου όλοι είναι προσβάσιμοι και κανένας δεν ξεχωρίζει εκ πρώτης όψεως). Ακόμη, εταιρίες που έχουν μελετήσει τη θεωρία του σμήνους, αναπτύσσουν λογισμικό με αλγόριθμους που μιμούνται τον τρόπο λειτουργίας των εντόμων. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά.

Η βάση της θεωρίας του σμήνους χρησιμοποιείται σε δρομολόγια αεροπλάνων, σε μεταφορές και πολλά άλλα. Σε επίπεδο οργάνωσης λειτουργιών μίας εταιρίας, η θεωρία αυτή μπορεί να έχει τρομερές εφαρμογές. Αρκεί, κατά τη γνώμη μου, να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να μπορούν να δημιουργηθούν συνέργιες.

Στην εταιρία που εργάζομαι, για παράδειγμα, έχουμε χρησιμοποιήσει τη συλλογική νοημοσύνη για τη διεκπεραίωση κάποιων λειτουργιών. Σε μία ομάδα τριών υπαλλήλων, συμφωνήσαμε να αποφασίζουν οι ίδιες για το ποιά θα έρχεται το πρωί, ποιά το απόγευμα και ποια θα εκτελεί σπαστό ωράριο, εφ΄όσον η καθημερινή λειτουργία της εταιρίας είναι 12ωρη. Επίσης, καθορίσαμε ότι σε περίπτωση που χρειάζεται να έρθουν πιο νωρίς ή να φύγουν πιο αργά θα το κάνουν, ενώ θα μπορούν να φύγουν πιο νωρίς εφ' όσον δεν υπάρχει ανάγκη (ευέλικτο ωράριο). Με αυτό τον τρόπο, εξυπηρετείται το προσωπικό καλύτερα και οργανώνει τον χρόνο του ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης αλλά και τις προσωπικές του. Οι παράμετροι αυτές καθορίζονται από το ίδιο το προσωπικό, σε συνδυασμό με ένα σύστημα ελέγχου, βασικών κανόνων και κινήτρων για την ικανοποίηση των στόχων της βασικής στρατηγικής της εταιρίας.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τη θεωρία του σμήνους εδώ.